پایان نامه بررسی نسبت میان عقل و وحی در معرفت خداوند از منظر روایات اهل بیت علیهم السلام
فرمت فایل دانلودی: .docxفرمت فایل اصلی: doc
تعداد صفحات: 124
پایان نامه بررسی نسبت میان عقل و وحی در معرفت خداوند از منظر روایات اهل بیت علیهم السلام
نوع فایل: Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات : 124 صفحه
چکیده
نسبت بین عقل و وحی و یا به تعبیر دیگر کارکردهای متقابل عقل و وحی به ویژه در حوزه معرفت خداوند از مشخصه‌ها و نتایج بحث «عقل و وحی» می‌باشد. بحثی که از قرون نخستین اسلامی مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. در این پژوهش، نسبت بین عقل و وحی در حوزه معرفت خداوند بر اساس روایات اهل بیت علیهم السلام جستجو گردیده و بیان شده است که عقل حقیقی نورانی و موهبتی الهی است که حجت خدا بر بندگان و وسیله شناخت صدق و کذب ادعاهای منسوب به خداوند است. بنابراین نظریه‌هایی که بر تعطیل عقل و نفی عقل ورزی استوار است، باطل دانسته می‌شود. از سوی دیگر بر اساس روایات عقل محدود و نیازمند است و نمی‌تواند و نباید مستقل و مستغنی از وحی در وادی معرفت خداوند قدم بردارد و لذا وحی در این راه به کمک عقل آمده و با تذکر به وجود خالقی بی‌شبیه و بی نظیر معرفتی توحیدی و عقلی در اختیار بشر قرار می‌دهد. معرفتی که در کلام امیرالمؤمنین (ع) از آن به «دفائن عقول» تعبیر شده است. بر اساس آیات و روایات، هرگونه توصیفی از خداوند که بشر مستقل از وحی و به کمک ادراکات خود انجام می‌دهد، مبتنی و منتهی به تشبیه است. همچنین وحی در حوزه معرفت خداوند متذکر به معرفتی است که در نهاد و فطرت آدمی به ودیعه نهاده شده، معرفتی که از آن به معرفت فطری یا قلبی تعبیر شده است. در مقابل این کارکردهای وحی، عقل وظیفه فهمیدن، سنجیدن، تصدیق و داوری و پردازش آموزه‌های وحیانی را در حوزه معرفت خداوند بر عهده دارد. عقل، حجت باطنی خداوند در نهاد بشر است که وحی آن را اثاره می‌نماید. وحی با کنار زدن پرده های توهم و تشبیه، معرفتی صحیح در اختیار انسان می‌گذارد. از اینرو کسانی که در شناخت خداوند از معارف وحیانی چشم پوشی نمایند ویا دچار کم توجهی به آن شوند، در واقع عقل خویش را از معرفت صحیح خداوند محروم نموده و گرفتار توهم و تشبیه شده اند. در انتها ادعا شده از روایات استفاده می‌شود که معرفت فطری یا معرفت قلبی مذکور خود معرفتی عقلی است، لیکن معرفتی که بر شهود یا ادراک عقل در عالم ذر استوار است، نه بر توهم و تشبیه بین خالق و مخلوق. بنابراین یادآوری و یادآوردن این معرفت عقلیِ شهودی از کارکردهای متقابل وحی و عقل دانسته شده است.
واژگان کلیدی: عقل، وحی، معرفت خداوند، روایات، توحید.
فهرست مطالب
مقدمه: 1
فصل اول: کلیات 3
۱-۱- بیان مسأله و اهمیت تحقیق 4
۱-۲- پیشینه تحقیق 6
۱-۳- سوالات تحقیق 8
۱-۴- مفروضات تحقیق 8
۱-۵- تعاریف اصطلاحات اصلی 9
۱-۵-۱- عقل 9
۱-۵-۲- وحی 9
۱-۵-۳- معرفت خدا 10
۱-۵-۴- تعطیل و تشبیه 10
۱-۶- روش تحقیق 11
فصل دوم: اعتبار و حجیت عقل 12
۲-۱- مقدمه 13
۲-۲- عقل 13
۲-۲-۱- عقل و کارکردهای آن 13
۲-۲-۲- اقسام عقل 14
۲-۲-۳- عقل در کلام معصومین (علیهم السلام) 15
۲-۳- اعتبار و حجیت عقل در روایات اهل بیت علیهم السلام 17
۲-۳-۱- ارزش عقل 17
۲-۳-۲- امر به تعقل و نهی از ترک تعقل 18
۲-۳-۳- حجیت عقل در معرفت خدا 20
۲-۴- جایگاه عقل در باور علمای شیعه 23
۲-۵- نتیجه گیری و طرح سؤال 31
فصل سوم. محدودیت و نیاز عقل 32
۳-۱- مقدمه 33
۳-۲- محدودیت عقل 33
۳-۲- ۱- نهی از تفکر در ذات خدا 34
۳-۲-۲- نهی از تعمق 36
۳-۲-۲-۱- تعمق در معرفت خدا 38
۳-۲-۳- رسوخ در علم 40
۳-۳- نیاز عقل به وحی در حوزه عقاید به ویژه در معرفت خدا 44
۳-۴- نهی از کلام و ذم متکلم و تأمّلی در آن 49
۳-۵- نتیجه گیری و طرح سوال 53
فصل چهارم. کارکرد وحی در معرفت خدا 54
۴-۱- مقدمه 55
۴-۲- وحی،متذکر وجود خالق 55
۴ـ۳ـ نفی تشبیه 60
۴-۳-۱- نفی توصیف، تحدید و توهم 64
۴-۳-۲- تباین ذات و صفات خالق و مخلوق 67
۴-۴- معرفی خدا 70
۴-۴-۱- معرفت مبتنی بر توصیف وهمی 70
۴-۴-۲- معرفت مبتنی بر توصیف غیابی 73
۴-۴-۳- معرفت مبتنی بر توصیف بالعقل 74
۴-۴-۴- تبیین اسماء و صفات 77
۴-۴-۵- معرفت فطری 83
۴-۵- نتیجه گیری و طرح یک سوال 88
فصل پنجم. کارکرد عقل در معرفت خدا 89
۵-۱- مقدمه 90
۵-۲- نگاهی به حقیقت عقل در روایات 90
۵-۳- نگاهی به کارکردهای عقل در روایات 93
۵-۳-۱- کارکردهای عقل نظری 95
۵-۳-۲- کارکردهای عقل عملی 97
۵-۴- نتیجه‌گیری 100
فصل ششم. جمع‌بندی و نتیجه گیری 101
۶-۱- نسبت بین عقل و وحی در معرفت خداوند 102
۶-۲- پیشنهاد 104
منابع فارسی و ترجمه 105
منابع عربی 108
پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.